Look inside
|
Gallen-Kallela
Mythes et Nature
ISBN: 9789462302877
(HB - FR)
€
In 2022 zal het Musée Jacquemart-André de schijnwerpers richten op het oeuvre van de Finse schilder Akseli Gallen-Kallela (1865-1931). Aan de hand van zeventig werken afkomstig uit openbare en private verzamelingen, met onder meer enkele uitzonderlijke bruiklenen van het Gallen-Kallelan Museo in Espoo (Finland), spitst deze monografische tentoonstellingscatalogus zich toe op het aspect dat zijn hele carrière domineert: het Finse landschap.
Wolken worden weerspiegeld, nu eens mat en dan weer glanzend, afhankelijk van of het ijs gesmolten is of een fijn spoor op het water heeft achtergelaten. Wattige sneeuw schept nieuwe vormen. Plotseling doorbreekt een boom de horizontaliteit van het landschap en onderstreept hij de eenzaamheid die in deze noordse contreien heerst. Niemand heeft Finland ooit beter kunnen vatten dan Gallen-Kallela. Zijn oeuvre zet zich af tegen de steedse moderniteit en is verankerd in een ongerepte natuur met een adembenemende schoonheid. Zijn inspiratie put hij uit de seizoenen, de wouden en de ontelbare Finse meren. Zijn symfonische landschappen zinderen onder de volle kracht van de natuurlijke elementen. Het lijkt wel of er voorouderlijke, mythologische en heilige machten in deze symbolistische landschappen schuilen.
Hoewel werken van Gallen-Kalella al te zien waren op thematische tentoonstellingen rond de Finse of de Scandinavische kunst, was het de grote retrospectieve die het Musée d'Orsay in 2012 aan hem wijdde die het Parijse publiek met de carrière van deze kunstenaar kennis liet maken. Zijn werk was aanvankelijk vooral bekend om zijn voorstellingen van de Kalevala-mythe en werd geïnterpreteerd in termen van een nationaal discours, maar sindsdien is het in al zijn verscheidenheid verkend, met inbegrip van zijn reizen naar Afrika en New Mexico.
De tentoonstelling met bijbehorende catalogus waarmee het Musée Jacquemart-André een bijdrage tot de verspreiding van de Finse kunst buiten de landsgrenzen wil leveren, is weliswaar beperkter van opzet, maar ze wil vooral dieper ingaan op de verhouding van de mens tot de natuur zoals die in de loop van zijn carrière evolueert. Eerst is ze etnografisch, maar vanaf de jaren 1895 inspireert ze zich op het esoterische denken, om zich dan rond de vorige eeuwwisseling op ongeëvenaarde schaal te ontplooien. Tegelijkertijd evolueert zijn stijl van naturalisme naar symbolisme.
De bouw van zijn woning-atelier Kalela in 1894, ver verwijderd van de stad en elke moderniteit, bekleedt een centrale plaats in de artistieke en conceptuele definitie van de rol van de kunstenaar in de natuur. Binnen deze zowel naar buiten als naar binnen gerichte microkosmos verwezenlijkt Gallen-Kallela zijn artistieke utopie die zijn hele oeuvre doordringt.
De evocatie van Kalela vormt dus de spil waaromheen het thematische parcours van dit werk loopt, tussen naturalisme en symbolisme. Het eerste deel is gewijd aan een door de Finse boerenstand bevolkte natuur, met schilderijen doordrongen van naturalistische invloeden en van het onderricht dat hij in de jaren 1880 in Parijs genoot. Dan gaat de aandacht uit naar zijn woning-atelier, dat hij zelf ontwierp en in het hart van de Finse natuur liet bouwen, en kunnen we de verscheidenheid ontdekken van de media die de kunstenaar verkende, van de grafische tot de decoratieve kunst. Vervolgens is een belangrijk hoofdstuk gewijd aan de mythologische figuren uit het Kalevala-epos, en tot slot buigt de catalogus zich over de ongerepte landschappen die een gewijde emotie oproepen, een natuur waarin een spirituele aanwezigheid heerst. Aan de hand van specifieke motieven legt de door Gallen-Kallela ontwikkelde taal van reflecties, geruis en stilte vanaf het einde van de 19e eeuw het wezen van het Finse landschap vast.
Musée Jacquemart-André, Parijs - 11/03/2022 - 25/07/2022
|
